Öncelikle şu isim meselesine çok takmayalım. Bunlar tanımlamayı kolaylaştırmak için uydurulmuş isimler, ama anlamları da yok değil. Aynı 3G gibi. 3G aslında temel olarak hızlandırılmış bağlantı demek. Bu kadar. Ama işin içine pazarlama girince bu video arama olur, internet bankacılığı olur, olur da olur... Neyse sapmayalım konudan, bu başka bir yazının konusu.
Web 2.0 ismine ihtiyaç vardı, çünkü internetin kullanılma alanı değişmişti ve bunu anlamlandırmak gerekiyordu. Aslında yeni jenerasyon web de denebilirdi tabii. Bunu da düşünürsek "web 3.0 nedir?" yerine "Yeni jenerasyon web ne üzerine temellenecek?" diye sormak akla daha yatkın olur.
Semantik Web
Web 3.0 duyacağınız her yerde bu terimi de duyacaksınız. Anlamsal web de diyebileceğimiz bu kavram; bilgisayarların web'e açık bilgileri anlaması, bunları harmanlayıp tekrar insanın anlayabileceği bir sonuca dönüştürmesi demektir. Yapay zekanın üst düzey rol oynadığı bu aşamada bilgisayarlar (ya da kodlar) kullanıcıların bilgilerini alıp bunları süzgeçlerden geçirip kullanıcıya hizmet olarak sunuyorlar. Örneklerle açıklayalım:
Örnek 1: Bir magazin dergisi web sitesi düşünün. Arkadaki kod parçaları google'da en çok aratılan ünlüleri buluyor; ya da bir adım öteye götürelim, senin en çok aradığın ünlülerin isimlerini buluyor ve anasayfaya o ünlüyle ilgili bir haberi getiriyor. Basit mi? Değil. Ama yapay zeka çalışmaları geliştikçe başarısı artıyor.
Örnek 2: gmail hesabın var. gmail hesabın aynı zamanda facebook hesabının da olduğu mail adresi. Sen facebook'ta en sevdiğin filmlere "Pulp Fiction, Kill Bill" yazmışsın. Sonra bir gün, "Picasa"ya giriyorsun (Picasa, Google'ın resim upload ağı) ve yanda bir reklam görüyorsun: "Quentin Tarantino'nun son filmi Inglourious Basterds piyasaya çıktı". Yeterince açık mı?
Bu semantik web gerçeğinden müthiş girişimcilik fikirleri çıkabileceği gibi rakip firmalar arasında birbirlerinin kodcuklarını kandırma savaşını da ortaya çıkarabilir. Sonuçta ne de olsa bunlar kod ve insanların yapacağı bir trick'le saçma sapan sonuçlar döndürecek hale gelebilirler. Bunun sonucunda da internette bir "yanlış bilgi" çöplüğüyle karşı karşıya kalırız. Dikkat: Yeni jenerasyon hacker'lar yolda...
İçiçe Uygulamalar
Bunun en net örneği facebook. Halihazırda bir sosyal ağ uygulaması olan facebook içinde youtube'dan anketlere, ebay'den arama algoritmalarına birçok "harici" application da mecvut. Bu içiçe uygulamalar şu an zaten oldukça yaygın, ancak bütün application'ların birleştiği, hatta kendi yazdığın yeni bir application'ı anında bu application havuzuna katabildiğin bir ortamı düşün. İşte "next step" dedikleri bu...
Mobilizasyon
Bu oldukça açık zaten. 3G, 4G derken buna alışmaya başlasak iyi olur. Şu an twitter, gittigidiyor, garanti, blogger gibi şirketlerin hepsi sitelerini mobil erişime özel bir dizaynla ve uygulamalarla sunuyorlar. Benim düşüncem, mobilizasyonun getireceği asıl farklılık sosyal anlamda olacak. Otobüste karşınızda gördüğünüz hoş kızı/erkeği üye olduğunuz sosyal ağda anında bulabildiğinizi ve onun da sizle aynı hisleri paylaştığını bu vasıtayla öğrendiğinizi düşünün. Yani mobilizasyonun açısından demek istediğim; web 3.0 = web 2.0 + mobilizasyon.
3D
Bu maddeyi biraz da hayallerle karışık ekliyorum. Aslında 3D için web 4.0'a yetişir demek yanlış olmayabilir. Minority Report'un gerçekleştiği gün bu maddeyi belki daha net anlayabileceğiz. Ben yine işin sosyal yönünü merak ediyorum: 3 boyutlu görebileceğin bir randevunun, ya da PDF yerine gerçek bir kitap gibi okuyabileceğin e-book'ların yapacağı değişim en azından bir "web 1.0" puanını hakediyor bence :)
Bu kadar çok gevezelikten sonra diyebilirim ki; emin olun yeni jenerasyon web bu tahminlerimizin yine de ötesinde olacak. İnsanların sosyal ve ekonomik ihtiyaçları web 2.0'ı şekillendirdi. Bu bilgiye bağlı kalarak yukarıdaki faktörlerin de web 3.0'ın temeli olacağını düşünebiliriz. Yalnız unutmamak gereken bir şey var ki; insanların ihtiyaçları değişime çok açıktır ve bu değişimler tamamen farklı bir web dünyasına sebep olabilir.
Son olarak hizmette sınır yok diyerek şu linkteki grafiği incelemenizi tavsiye ediyorum:
